"Đây là kinh nghiệm học tiếng Anh của
bạn mình, ban đầu trình độ tiếng Anh cũng khá đuối, vì là sinh viên ở quê lên
Hà Nội nên điều kiện học hồi phổ thông cũng không được tốt như trên thủ đô.
Hiện tại bạn mình đang làm việc cho 1 công ty về công nghệ của nước ngoài, phải
trao đổi và hỗ trợ người dùng trên toàn cầu nên sử dụng tiếng Anh cả
ngày."
Đầu tiên, trước khi chia sẻ về kinh nghiệm
học tiếng Anh của mình, mình muốn điểm qua về tình hình và khả năng của mình ở
thời điểm bắt đầu thực sự học tiếng Anh.
Hồi học THPT, mình được nhận định là “một
cây Anh” ở một lớp khối A (Toán, Lý và Hóa). Nhưng xuất phát điểm ở một tỉnh
lẻ, tới các cô giáo tiếng Anh còn phát âm sai be bét, lên tới đại học, mình
nhận ra trình độ tiếng Anh của mình thực sự:
- Ngữ pháp: siêu căn bản, được
học về các thì nhưng chẳng biết dùng.
- Nghe nói: phát âm sai loạn xạ,
không đúng một từ nào; và lẽ dĩ nhiên, nghe “ta” nói thì hiểu lơ mơ (nếu
“ta” cũng phát âm sai), nghe “tây” nói thì nhận định không phải là tiếng
Anh, nói thì không hơn cụm “Hello. How are you? I’m fine. Thank you”, mà
nói xong “tây” cũng không hiểu nốt.
- Đọc viết: văn bản mà có 10 câu
thì chắc chắn 90% số từ không biết, viết thì càng không biết gì.
Tới đây tôi phát hiện ra, tiếng Anh
của mình gần như là con số 0.
Quan niệm học và một số phát hiện
Sau một thời gian đi học ở nhiều nơi, hỏi
han bạn bè học giỏi và đọc các kinh nghiệm, tài liệu trên mạng, mình nhận ra là
để học được tiếng Anh cần có: thời gian + phương pháp. Không có một tý gì về
cái gọi là thông minh, hợp hay không hợp ở đây cả. Giai đoạn đầu học sẽ rất nản
vì cái gì cũng nhiều, cái gì cũng mới… nhưng vượt qua được giai đoạn đầu này
thì sẽ tiến lên rất nhanh.
Qua quá trình ngu ngơ tới có thể hiểu và
nói chuyện được với các bạn Tây, mình nhận ra vài điều như thế này:
- Học ở trung tâm là tốt nhưng
KHÔNG phải là tất cả. Mình có rất nhiều bạn bè học giỏi, họ cũng đi học ở
nhiều trung tâm tiếng Anh, tốt có, dở có, nhưng kết luận chung: 80% sự
thành công là ở bản thân họ, là khả năng tự học và tìm hiểu ở ngoài trung
tâm.
- “Cứ nghe tiếng Anh (BBC, CNN,
tivi, phim…) như trẻ con, sau vài tháng có thể nghe nói bình thường” là
một nhận định cực kỳ sai lầm. Thực ra nó đúng, nếu bạn còn là trẻ con,
chưa có tư duy ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ đầy đủ. Còn mình đảm bảo, khi bạn đã
trưởng thành mà chưa biết tý gì tiếng Anh, không có một chút từ vựng hay
khả năng nghe nói đơn giản thì phương pháp này hoàn toàn vô tác dụng.
- Tất cả các điều kiện như nhau
thì bạn nên nhớ: thời gian dành cho việc học khác nhau. Các bạn học giỏi
tiếng Anh dành rất nhiều thời gian cho việc tiếp xúc với tiếng Anh, không
hẳn chỉ gói gọn trong việc “ngồi vào bàn và học”, ví dụ như: nghe ca nhạc,
xem phim, xem các kênh TV, đọc tin tức…
- Để tránh nhàm chán và mệt mỏi
khi liên tục học và va chạm với tiếng Anh, bạn nên học hỏi từ người khác,
đọc các tài liệu trên mạng và từ đó đa dạng các phương pháp học cho từng
kỹ năng. Nhớ một điều, người khác có thể học tốt theo một phương pháp nào
đó, nhưng chưa chắc đã tốt cho bạn, nên hãy luôn luôn thử nghiệm và tìm
cho mình những phương pháp phù hợp.
Học như thế nào
PHÁT ÂM VÀ TỪ VỰNG
- Sử dụng từ điển Anh – Anh:
Cambridge Advanced Learner’s Dictionary, Oxford Advanced Learner’s
Dictionary, Longman Dictionary of Contemporary English. Chọn 1 trong 3 từ
điển này để cài vào máy tính, không cần chọn tất cả. Trên điện thoại cũng
tìm và cài từ điển loại này, hoặc nếu không sử dụng smartphone thì mua
quyển Oxford Learner’s Pocket Dictionary rất nhỏ gọn và đầy đủ.
- Từ điển Anh Việt thì nên dùng
từ điển trong đĩa học tiếng Anh English Study, không nên dùng từ điển Lạc
Việt vì phát âm khó nghe và phiên âm sai.
- Tra từ: khi tra từ thì nên sử
dụng từ điển Anh – Anh đầu tiên, cố gắng đọc để hiểu nghĩa của từ bằng
giải thích tiếng Anh. Khi không thể hiểu thì lúc đó mới sử dụng từ điển
Anh – Việt. Khi tra từ, phát âm theo 1 trong 3 từ điển Anh – Anh ở trên,
hạn chế dùng từ điển Anh – Việt. Trong cả 3 từ điển ở trên đều có lựa chọn
cách phát âm theo giọng Anh Anh hoặc giọng Anh Mỹ: tùy vào nhu cầu của
mình nên lựa chọn giọng cho phù hợp ngay từ đầu và thống nhất.
- Tra từ bằng Google Images: khi
gặp từ mới, không nhất thiết phải tra từ điển, có thể sử dụng Google
Images (nên đổi sang dùng Google US , tên miền .com thôi nhé) để tìm hình
ảnh, từ đó định hình nghĩa trong đầu mình, và để chắc chắn thì mới tra từ
điển lại. Việc có ấn tượng bằng đầu bằng hình ảnh sẽ giúp bạn nhớ từ lâu
và nhanh hơn.
- Phát âm: đa số các bạn KHÔNG ở
các thành phố lớn đều phát âm sai, vì vậy tất cả các từ dù đã rất quen
thuộc (ví dụ friend, family, dictionary…) cũng cần tra từ điển Anh – Anh
và phát âm theo đó: chú ý trọng âm và các âm ở cuối như /s/, /t/, /d/…
- Phát âm: Về cơ bản, không có
một âm nào trong tiếng Anh giống 100% trong tiếng Việt, chỉ là hơi giống
giống; nếu quan sát cách phát âm (đặt lưỡi, giữ hơi…) thì khác nhau hoàn
toàn. Vì thế, kỹ năng này nên được ưu tiên học đầu tiên, nó sẽ quyết định
cho kỹ năng Nói và Nghe có tốt hay không. Ngoài ra, việc học lại phát âm
sẽ cực vất vả nếu đã có vốn từ vựng hoặc học tiếng Anh kha khá. Bạn có thể
tự học ở trên BBC Learn English, tuy nhiên tốt nhất là học ở một lớp
dạy phát âm có uy tín vì sẽ có người giúp bạn sửa sai tốt hơn.
- Ngoài đọc và đọc thật nhiều, sử
dụng flash card cũng rất hiệu quả để nâng cao từ vựng. Có rất nhiều thảo
luận trên mạng về phương pháp này, tuy nhiên bạn cần lưu ý: sử dụng flash
card, kết hợp với đọc nhiều mới tạo được hiệu quả tối đa, nếu không chỉ là
học vẹt. Và một flash card “đúng chuẩn”, theo mình cần có: một mặt là từ
cần học in lớn và phát âm của từ đó, mặt còn lại là các từ đồng nghĩa,
giải thích ngắn ngọn và một câu mẫu sử dụng từ đó (cái cuối cùng là tùy chọn,
vì có thể không đủ diện tích).
- KHÔNG học theo kiểu viết danh
sách từ vựng cả vài trang giấy ra và học thuộc lòng. Học bằng cách đọc
thật nhiều, và tra từ điển cho những từ chưa biết.
- Các phần mềm, website, điện
thoại… nếu có tiếng Anh thì chuyển hết sang sử dụng tiếng Anh. Điển hình
là gồm có: phần mềm điện thoại, ngôn ngữ mặc định của điện thoại, website
Gmail, website Facebook, phần mềm Word, Excel…
NGỮ PHÁP
- Ngữ pháp căn bản là điều bắt
buộc cần biết để học và sử dụng tiếng Anh. Căn bản ở đây là những kiến
thức kiểu như: các thì sử dụng như thế nào (các thì phổ biến bao gồm hiện
tại đơn, tương lai đơn, quá khứ đơn, hiện tại tiếp diễn và hiện tại hoàn
thành), số ít số nhiều, 4W + 1H (what, when, where, who và how)…
- Về sách, mình thấy tốt nhất là
cuốn “Grammar in Use”. Nếu có thể, mình khuyến khích các bạn đọc sách bằng
tiếng Anh (từ ngữ rất đơn giản, dễ hiểu và đồng thời nâng cao vốn từ
vựng). Trong trường hợp bạn không đọc được sách tiếng Anh thì đọc sách
tiếng Việt, khi khá khá về từ vựng hơn thì nên đọc lại sách tiếng Anh.
Trước tiên là bạn đọc hết cuốn sách này, đọc những phần được coi là “cơ bản” nhất trước, và đọc những phần “khó” sau. Chú ý là cần phải đọc HẾT, nhưng không nhất thiết là phải nhớ ngay 100% vì đó là điều không thể. Việc đọc hết này giúp bạn hình thành trong đầu quyển sách gồm những gì và những vấn đề cần lưu ý trong tiếng Anh. Sau đó, khi luyện đọc, tìm thấy cấu trúc ngữ pháp nào không nhớ thì tra lại ở quyển này. - Khi đạt tới trình độ có thể đọc
và hiểu quyển “Grammar in Use” bằng tiếng Anh, thì bạn nên dành thời gian
để trau dồi và tiếp tục nâng cao ngữ pháp. Tại sao ngữ pháp vẫn là điều
quan trọng? Vì nếu ngữ pháp không tốt thì việc đọc (tài liệu, bài báo, đề
thi… khó) và viết sẽ cực kỳ khó khăn, đặc biệt là trong các kỳ thì kiểu
như TOEIC, TOEFL, IELTS. Cách hữu hiệu nhất là học tiếng Anh ôn thi đại
học, nguyên do là đề thi đại học ở Việt Nam được mệnh danh là có cả những
thứ dân bản địa không biết. Học cô Chi Mai là lựa chọn tốt nhất cho học
ngữ pháp ôn thi đại học. Nhưng nhớ, mục tiêu ở đây không phải là để giỏi
hơn hay biết nhiều ngữ pháp hơn chính các bạn Tây, mục tiêu rõ ràng là mài
dũa ngữ pháp của bạn.
ĐỌC
- Mục tiêu của kỹ
năng đọc là để nắm thông tin và tăng vốn từ vựng, KHÔNG để dịch. Do đó,
bạn nên cố gắng đọc để hiểu ngay trong tiếng Anh, KHÔNG dịch các bài báo
sang tiếng Việt. Việc dịch rất mất thời gian và không hiệu quả. Khi chưa
quen thì sẽ khá khó, nhưng rèn dần và tưởng tượng câu văn trong tiếng Anh
thì một thời gian sau sẽ cải thiện tốc độ đọc và giúp bạn hứng thú với kỹ
năng này.
- Đọc tin tức ở các
trang CNN, BBC, VOA và các báo tiếng Anh của Việt Nam như TuoiTreNews,
DTiNews (của Dân Trí), VietNamNet Bridge… Lúc đầu, khi vốn từ vựng còn ít,
chỉ đọc tiêu đề và phần tóm tắt (thường chữ đen đậm hoặc ở bên cạnh bài
viết như ở CNN). Khi khá hơn, chọn những bài ngắn và cố gắng đọc hết, sau
đó là đọc cả bài cho cả những bài dài.
- Khi kỹ năng tốt lên
hẳn, tức là đọc và hiểu được khoảng 70% nội dung các bài ở CNN hay BBC
(không sử dụng từ điển), bạn nên chuyển sang dạng bài khó hơn là bình
luận, nghị luận… Đây là những bài ở mục Opinion, Op-ed, Columnists. Lúc
này, báo được khuyên đọc là The New York Times, tờ báo nổi tiếng về lối
viết học thuật, nhiều từ lạ, khó đọc kinh khủng.
- Đăng ký các bản tin
hàng tuần của thầy Nghiêm, bằng cách gửi email tiêu đề “Subscibe” tới
esllearning@yahoo.com . Các bản tin này không chỉ giúp rèn luyện tiếng Anh
mà còn giúp cung cấp thêm thông tin về Việt Nam, các từ ngữ đặc thù của
Việt Nam mà nước ngoài sử dụng: kiểu như “Bộ Chính trị” thì họ không dùng
“Ministry of Politics”, mà dùng “Politburo”. Lý do thì search và tìm hiểu
trên Wikipedia nhé.
- Như mình học, mình
tranh thủ mọi lúc, mọi nơi để đọc các báo tiếng Anh, và chia làm 2 kiểu
đọc: đọc lướt và đọc kỹ. Đọc lướt là đọc để lấy thông tin, ít sử dụng từ
điển; dạng đọc này thường áp dụng khi kỹ năng đọc đã kha khá và ở nơi khó
tra từ điển. Đọc kỹ là cách đọc mà từ nào, cụm từ nào hay ngữ pháp nào
không hiểu thì tra hết và soát lại để hiểu.
- Khi đọc trên máy
tính, bạn nên sử dụng chức năng Genie trên từ điển Oxford (cả Longman và
Cambridge đều có nhưng tên khác). Với chức năng này, chỉ cần chỉ chuột vào
từ không biết nghĩa và nhấn Ctrl (đây là cho Window, với máy Mac có thể
hơi khác nhé), từ điển sẽ tự động tìm kiếm từ đó, tiết kiệm thời gian gõ
lại.
- Khi tra từ hay cụm
từ chưa rõ, bạn chỉ tập trung vào nghĩa của nó ở hoàn cảnh của câu văn hay
bài viết, không lan man sang những nghĩa khác.
NGHE
- Khi mình bắt đầu
học nghe, mình nghe VOA rồi viết lại. Lúc đầu, chọn những bài ngắn khoảng
4 – 5 phút trên VOA, bật lại từng câu để nghe đi nghe lại và cố gắng chép
ra giấy. Thời gian đầu, công việc này nhàm chán và gần như mình không nghe
được gì, một câu có 10 từ mà nghe được 2 – 3 từ, nhưng chịu khó thì sẽ khá
lên rất nhanh.
- Ngoài ra, nghe theo
English Study cũng rất tốt. Mình đã nghe hết ở trong đĩa này, từ cực dễ,
tới trung bình và cuối cùng là khó. Điểm hay của phần mềm trong đĩa này là
có công cụ để nghe lại từng câu và cho phép người nghe gõ lại để chấm theo
% nghe đúng.
- Tải các video
chương trình, phim tài liệu, phim dài tập hay phim điện ảnh… theo chủ đề
bạn thích và nghe. Lúc đầu nên nghe phụ đề tiếng Anh, bạn có thể không
hiểu được hết nhưng khi họ phát âm bạn theo dõi theo phụ đề cũng sẽ nắm
được cách người ta nói, biết thêm được những cụm từ trong giao tiếp. Bây
giờ có Youtube cũng là một nguồn có nhiều video, nhiều chương trình hay để
theo dõi.
- Nghe các tin tức
trên BBC, CNN… Các trang tin tức này có rất nhiều bản tin có kèm hình ảnh
và âm thanh. Bạn có thể đọc các bài báo rồi nghe lại, hoặc ngược lại, nghe
trước rồi đọc sau. Nghe những bản tin này tương tự như xem trên truyền
hình cáp của các hãng này, nhưng sẽ không có các bài báo đi kèm.
NÓI
- Tham gia các CLB
tiếng Anh hay các nhóm dẫn tour cho khách nước ngoài. Ví dụ ở Hà Nội, bạn
có thể tham gia câu lạc bộ SEAMAP, Trung tâm Văn hóa Hoa Kỳ (thuộc Đại sứ
quán Mỹ), EEC NEU (CLB tiếng Anh của trường ĐH Kinh tế Quốc dân) và một số
CLB khác của các trung tâm tiếng Anh. Nhóm dẫn tour thì có nhóm Hanoikids
rất nổi tiếng, mình có vài người bạn đã từng tham gia CLB này và khả năng
nói tăng rất nhanh.
- Tự nói một mình
trong gương, lẩm nhẩm bất kể thứ gì bạn đang suy nghĩ, tất nhiên là bằng
tiếng Anh. Nghe có vẻ gàn dở, nhưng đây là kinh nghiệm của một người bạn
của mình và của chính mình nữa. Không thử sao biết?
- Nếu có thể, bạn có
thể lên khu hồ Hoàn Kiếm để tham gia nói chuyện với khách Tây, nhiều khi
họ rất thích nếu được nói chuyện với người bản địa.
- Ngoài ra có thể bạn
cũng có thể đi học ở trung tâm có môi trường tiếng Anh tốt. Tuy nhiên mình
vẫn recommend là Headstart, một nơi mà mọi người đều bắt buộc phải nói
tiếng Anh, ngay cả anh giữ xe hay các chị assistant.
- Tham gia các chương
trình, tổ chức tình nguyện có người nước ngoài. Người nước ngoài sang Việt
Nam mình tình nguyện khá nhiều, nếu chịu khó theo dõi thì sẽ có cơ hội cho
bạn tham gia, tất nhiên là khả năng nói của bạn phải tương đối một chút.
Mình cũng có may mắn là được tham gia tổ chức Project Abroads và đi phiên
dịch cho mấy bạn tình nguyện nước ngoài, và khẳng định là phương pháp này
cực kỳ hiệu quả.
VIẾT
- Đầu tiên, ngâm cứu
kỹ cuốn sách Writing
Acacdemic English. Đây là cuốn sách cực kỳ hay để năm
chắc cách viết essay, các vấn đề về ngữ pháp cần lưu ý khi viết. Bạn sẽ
thấy cuốn sách này kỹ hơn rất nhiều so với các cuốn sách khác dạy viết
essay trong các kỳ thi dạng như TOEFL hay IELTS.
- Tìm trên mạng sẽ có
một list khoảng 200 topic và các bài viết mẫu để bạn luyện tập. Trước
tiên, bạn hãy tự viết và đưa lên các diễn đàn trong và ngoài nước để nhờ
người chữa như: http://www.tienganh.com.vn hay
http://www.english-test.net/forum/. Lưu ý, sau khi có góp ý của người
chữa, bạn phải tự rà soát lại, không phải cái gì cũng nghe và các phần
chữa chủ yếu là ngữ pháp, sẽ rất ít người chữa lỗi về ideas và diễn đạt
cho bạn.
- Tham gia học ở các
lớp có thầy cô dạy viết giỏi để chữa lỗi và chữa ideas. Nếu các bạn học
Toefl, mình nghĩ các bạn nên tham gia lớp học Toefl của thầy Nghiêm để có
thể gửi bài và nhận lài bài chữa (không chỉ chữa lỗi ngữ pháp, thầy còn
chữa lỗi ideas, cách diễn đạt…); ngoài ra học thầy Nghiêm để có thêm những
kiến thức nền tảng (background) rất là tốt.
- Tự mình tìm các chủ
đề, chính là các chủ đề trên mạng mà báo chí, thời sự… hay đưa tin trong
thời gian gần đây. Sau khi tìm hiểu thì bạn tóm tắt lại, hoặc viết theo ý
hiểu của mình. Ở đây bạn cần là “sự viết”, không cần phải “lý luận chính
xác 100%”. Ở đây, mình recommend các bạn theo dõi mục Room for Debate của
báo New York Times: mỗi ngày ở mục này sẽ có một topic gây tranh luận được
đưa ra, những người tham gia sẽ đưa ra ý kiến của mình rằng phản biện hay
đồng ý.
LỜI MUỐN NÓI
Khi mình viết ra đây
những dòng này, thì sau quá trình học tập ở đại học và khoảng 2 năm làm việc,
mình thấy sự may mắn nhất của mình là dành cực kỳ nhiều thời gian để học tiếng
Anh trong quãng thời gian sinh viên.
Bạn hãy nhớ rằng, một
khi đi làm, phải lo cho cơm áo gạo tiền, phải lo cho công việc, thậm chí là
vợ/chồng con… bạn sẽ không có đủ kiên nhẫn và thời gian để đầu tư vào học tiếng
Anh. Nên hãy tận dụng tối đa thời gian còn là sinh viên để học tiếng Anh.
Ngoài ra khi bạn nắm
trong tay tiếng Anh, tức là bạn có cơ hội được tiếp cận chân trời kiến thức vô
tận, những thông tin cập nhật nhất (cả trong học tập, công việc và thời sự) và
sự giao lưu với nước ngoài (hay to tát hơn là tham gia vào quá trình toàn cầu hóa).
Tất cả những điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ có quyền theo đuổi công việc
mà mình yêu thích, bạn sẽ KHÔNG bao giờ PHẢI LÀM VIỆC, mà ĐƯỢC LÀM VIỆC.
Chúc các bạn thành công
và sẽ ĐƯỢC LÀM VIỆC!
Nguồn: Dat Hoang's Blog