Làm thế nào để trở thành một người dịch thuật giỏi

Dịch thuật là một nghề đòi hỏi kỹ năng cao, thú vị và có thu nhập tốt. Nhưng phải làm sao để có thể trở thành một người dịch thuật giỏi?

Dịch giả giàu kinh nghiệm Lanna Castellano đã mô tả bước đường sự nghiệp của người làm nghề dịch thuật như sau:

“Nghề nghiệp của chúng tôi dựa trên kiến thức và kinh nghiệm. Nghề dịch thuật có thời gian học nghề lâu nhất so với bất cứ ngành nghề nào khác. Mãi cho đến 30 tuổi bạn mới bắt đầu trở thành một người dịch thành thạo, và đến tận 50 tuổi bạn mới bắt đầu bước vào giai đoạn đỉnh cao.

Giai đoạn đầu của kim tự tháp sự nghiệp (giai đoạn học nghề) là khoảng thời gian chúng ta dành hết cho việc đầu tư kiến thức và kinh nghiệm sống cho bản thân.

Lộ trình cuộc đời của một người làm nghề dịch thuật có thể như sau: ông bà mang các quốc tịch khác nhau, một môi trường giáo dục học đường tốt mà trong đó bạn học đọc, viết, đánh vần, phối hợp ngữ pháp và ưa thích lối diễn đạt của riêng bạn. Sau đó bạn rong ruổi khắp thế giới, kết bạn, chiêm nghiệm cuộc sống.

Quay trở lại môi trường giáo dục, nhưng để lấy một văn bằng kỹ thuật hoặc thương mại chứ không phải một văn bằng ngôn ngữ. Sinh sống những năm tháng cuối độ tuổi 20 và đầu độ tuổi 30 tại những quốc gia sử dụng những ngôn ngữ mà bạn biết nói, làm việc bằng nghề chuyên môn hoặc kinh doanh nhưng không trực tiếp kiếm sống bằng các ngôn ngữ.

Không bao giờ nhờ hôn nhân để có được quốc tịch. Có con cái. Sau đó trở lại tham dự một khóa đào tạo dịch thuật sau đại học. Làm nhân viên dịch thuật, rồi sau trở thành người dịch thuật tự do.

Lúc này bạn đã 40 tuổi và sẵn sàng để bắt đầu”.
(Lanna Castellano, 1988)

Quả là một hành trình khó nhọc. Tôi đã cố gắng nhiều năm thuyết phục ông bà tôi tin rằng họ đã sản sinh ra tôi với một dòng giống lai ngoại quốc (Nga-Bồ Đào Nha ở phía bên ngoại, có lẽ vậy, và Pháp-Hoa ở phía bên nội) nhưng họ vẫn một mực cho là tôi lai Ai-len-Xcốt-len. Và thậm chí không nói tiếng Xen-tơ!

Lời khuyên dành cho những người dịch thuật

Tuy nhiên, bạn vẫn có thể là một người dịch thuật giỏi dù bạn không thỏa mãn tất cả các tiêu chí ngặt nghèo của Lanna. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

·         Yêu thích ngôn ngữ, đặc biệt là ngôn ngữ của chính bạn. Và không ngừng nghiên cứu ngôn ngữ này.

·         Học cách viết thật chuẩn.

·         Học và nghiên cứu ngôn ngữ thụ động của bạn và nền văn hóa nền tảng của nó.

·         Chỉ dịch bằng lối diễn đạt của riêng bạn.

·         Chọn một lĩnh vực chuyên ngành, và nghiên cứu sâu hơn về chủ đề chuyên ngành của bạn. Không ngừng nghỉ.

·         Đọc: sách, báo, blog, tạp chí, bài quảng cáo, bài viết định hướng phong cách, bao bì gói ngũ cốc...

·         Nghe: TV, radio, bạn bè và gia đình, người lạ ngoài phố, trên xe buýt, trong quán rượu, trong cửa hàng...

·         Tham dự các hội thảo, hội nghị về lĩnh vực chuyên ngành của bạn - lắng nghe các chuyên gia, hấp thụ cách dùng từ ngữ của họ. Thậm chí cả các biệt ngữ của họ - nhưng cố gắng không sử dụng chúng.

·         Bắt kịp các vấn đề thời sự.

·         Liên tục cập nhật các kỹ năng tin học.

·         Thực hành và rèn giũa các kỹ năng của bạn - luyện tập thường xuyên.

·         Lắng nghe những từ mà bạn viết ra (một số nhà văn và dịch giả đọc lớn để tự nghe các đoạn văn mà họ viết ra). Các ngôn ngữ có tiết điệu của riêng chúng. Nếu văn phong của bạn nghe có vẻ không thuận tai, bạn không chỉ thay đổi từ ngữ mà hãy thay đổi cả trật tự từ ngữ.

·         Sử dụng một trình kiểm tra lỗi chính tả. Sử dụng nó một cách thận trọng, nhưng phải sử dụng nó. Luôn phải như vậy.

·         In đoạn văn dịch của bạn ra và đọc nó trên giấy trước khi giao cho khách hàng. Luôn phải như vậy. Đặc biệt khi sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch thuật (CAT), bạn hãy in bản dịch ra.

·         Hãy tự hỏi xem bản dịch của bạn có hợp lý không. Nếu nó khiến bạn phải ngưng lại, dù chỉ trong một giây, và suy nghĩ “câu này có nghĩa là gì nhỉ?”, thì đã có điều gì đó không ổn.

·         Hành văn một cách rõ ràng và súc tích, sử dụng chiều dài câu và chiều dài đoạn thích hợp cho ngôn ngữ đích của bạn. Sử dụng từ vựng đơn giản. Bạn có thể chuyển tải các ý tưởng thậm chí phức tạp bằng ngôn từ trong sáng, đơn giản.

·         Báo ngay cho khách hàng biết về bất cứ sai sót, lỗi gõ phím hay cách diễn đạt mơ hồ nào trong văn bản nguồn.

·         Tìm những cách để mang lại lợi ích cho khách hàng.

·         Luôn đặt mình vào vị trí người đọc.

Như bạn cũng có thể thấy, hầu hết các lời khuyên này cũng áp dụng được cho cả các nhà văn chứ không chỉ những người làm nghề dịch thuật. Xét cho cùng, dịch thuật là một hình thức viết lách, và những người dịch giỏi đồng thời cũng là những người viết hay. Điều quan trọng là phải luyện tập và rèn giũa các kỹ năng của bạn. Và luôn phải động não. Điều này cho phép biến một người dịch thuật giỏi thành một dịch giả thực sự.

Theo Congtuybk