Hình
ảnh mùa xuân đất nước hiện lên thật đẹp trong những vần thơ của Thanh Hải:
Mùa xuân người cầm súng,
Lộc giắt đầy trên lưng.
Mùa xuân người ra đồng,
Lộc trải dài nương mạ.
Tất cả như hối hả,
Tất cả như xôn xao...
(Mùa xuân nho
nhỏ)
Câu 1:
Hãy trình bày mạch cảm xúc của bài thơ.
Câu 2:
Trong khổ thơ trên, từ “lao xao” có
thể thay thế cho từ “xôn xao” được
không? Vì sao?
Câu 3:
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” cho ta thấy niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến
cho đời, là một lẽ tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót, bông hoa toả hương
sắc cho đời của Thanh Hải. Trong bài “Một khúc ca xuân”, Tố Hữu cũng có những
suy ngẫm tương tự: “Sống là cho đâu chỉ
nhận riêng mình”.
Bằng
một đoạn văn quy nạp khoảng 12-15 câu, trình bày ý kiến của em về quan niệm sống
nói trên trong câu thơ của Tố Hữu.
Câu 4:
Viết một đoạn văn (khoảng 12 câu) theo cách diễn dịch, nêu cảm nhận của em về
hình ảnh những người lao động và những chiến sĩ đang cống hiến xây dựng đất nước.
Trong đoạn có sử dụng câu phủ định và thành phần biệt lập cảm thán (gạch chân,
chỉ rõ)
Gợi ý
Câu 1: Mạch cảm xúc của bài thơ:
Bài
thơ bắt đầu bằng cảm xúc trực tiếp hồn nhiên trong trẻo trước vẻ đẹp và sức sống
của mùa xuân thiên nhiên. Từ đó mở rộng thành hình ảnh mùa xuân đất nước vừa cụ
thể, vừa khái quát. Từ cảm xúc, mạch thơ chuyển sang biểu hiện suy nghĩ và ước
nguyện của nhà thơ. Bài thơ khép lại bằng sự trở về với cảm xúc thiết tha, tự
hào qua điệu dân ca xứ Huế.
Câu 2: Cách dùng từ “xôn xao” chứ không phải “lao xao”.
-
Từ “lao xao” không thể thay thế cho từ
“xôn xao” vì tuy cả 2 từ đều là từ
láy mô phỏng âm thanh nhưng từ “xôn xao”
gợi tả được âm thanh và có cả âm vang của một tấm lòng, không chỉ tả cảnh mà
còn tả tình trong cảnh.
-
Nhịp điệu của hai câu thơ là nhịp điệu của mùa xuân, của con người ra trận, ra
đồng và cũng là nhịp điệu náo nức, xôn xao sung sướng trong lòng của mọi người
và của chính nhà thơ.
Câu 3: Viết đoạn nghị luận cảm nhận của
em về hình ảnh những người lao động và những chiến sĩ đang cống hiến xây dựng đất
nước:
a. Giải thích ý nghĩa
-
“Cho” là biết hi sinh, cống hiến, biết sống vì người khác. “Nhận” là hưởng thụ,
đem phần về cho mình, sống chỉ biết có mình.
-
Ý nghĩa của câu nói: sống không phải chỉ biết hưởng thụ, mà phải biết hi sinh, cống
hiến, phải biết quan tâm đến mọi người. (Mối quan hệ giữa trách nhiệm và quyền
lợi) ® Quan niệm sống đẹp.
b. Biểu hiện:
-
Sống luôn biết san sẻ, yêu thương mọi người xung quanh, sống là phải cho không
nên chỉ biết nhận, luôn biết san sẻ tình yêu thương, sự bất hạnh trong cuộc sống.
-
Khi nước nhà mới giành được độc lập, nhân dân còn khó khăn, đói khổ, Bác đã kêu
gọi đồng bào nhường cơm sẻ áo cho đồng bào, dân tộc giúp đỡ những con người có
hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống
c. Ý nghĩa của sự cống hiến:
-
Thành quả của mỗi người đạt được trong cuộc sống không phải tự dưng có được mà
phải trải qua một quá trình. Ngoài sự nỗ lực, phấn đấu của bản thân còn là sự
hi sinh, giúp đỡ, cống hiến của bao người.
-
Vì vậy, lối sống chỉ vì mình, chỉ biết hưởng thụ mà không biết hi sinh, cống hiến
là một lối sống ích kỉ, không thể chấp nhận. Xét về mặt đạo lí: đó là sự vô ơn,
bội nghĩa. Xét về qui luật phát triển xã hội: đó là lối sống lạc hậu, trì trệ,
kìm hãm sự phát triển.
d. Bàn bạc, mở rộng
-
Có người sống chỉ biết nhận chứ không biết cho, sống vô cảm rất đáng lên án
-
Có những con người ích kỉ, chỉ biết nghĩ cho mình, ki bo, ích kỉ, sống ích kỉ không
biết quan tâm người khác, những con người như vậy chúng ta cần phê phán sâu sắc.
-
Tuy nhiên, sống là phải biết “cho” nhưng không phải mù quáng.
c. Bài học rút ra, liên hệ
-
Quan niệm sống của Tố Hữu là quan niệm sống đúng đắn ở mọi thời đại.
-
Hơn ai hết, thanh niên cần phải xác định rõ trách nhiệm, tình thương của mình.
-
Cần phải biết kết hợp hài hoà giữa quyền lợi và trách nhiệm, giữa “cho” và “nhận”;
nhận thức rõ ý nghĩa cao quý khi mang lại niềm vui, niềm hạnh phúc cho người
khác; cho cộng đồng, đất nước.
Câu 4: Viết đoạn văn nên cảm nhận của
em về hình ảnh những người lao động và những chiến sĩ đang cống hiến xây dựng,
đất nước:
-
Hình ảnh lộc xuân làm đẹp ý thơ với cuộc sống lao động và chiến đấu, xây dựng
và bảo vệ, hai nhiệm vụ không thể tách rời. Họ đã đem mùa xuân đến mọi nơi trên
đất nước.
-
“Mùa xuân người cầm súng/Lộc giắt đầy
trên lưng”: liên tưởng đến những người chiến sỹ ra trận mà trên vai, trên
lưng họ có lá ngụy trang. Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non, mang theo
mùa xuân của thiên nhiên, cây cỏ. Từ “lộc” còn làm cho người ta liên tưởng đến
hình ảnh người lính khi ra trận, mang theo sức sống của cả dân tộc. Chính màu
xanh sức sống đó đã tiếp cho người lính có thêm sức mạnh, ý chí để họ vươn lên
phía trước tiêu diệt quân thù.
-
“Mùa xuân người ra đồng. Lộc trải dài nương
mạ” nói về những người lao động, những người ươm mầm cho sự sống, ươm những
hạt mầm non trên những cánh đồng quê hương, từ “lộc” cho ta nghĩ tới những cánh
đồng trải dài mênh mông với những chồi non mới nhú lên xanh mướt từ những hạt
thóc giống đầu mùa xuân. Từ “lộc” còn mang sức sống, sức mạnh của con người. Có
thể nói, chính con người đã tạo nên sức sống của mùa xuân thiên nhiên, đất nước.
-
Thanh Hải đã cảm nhận mùa xuân đất nước bằng hai từ láy gợi cảm “hối hả”, “xôn
xao” khiến ta nghĩ tới những âm thanh liên tiếp vọng về, hoà lẫn với nhau xao động.
Đây chính là tâm trạng tác giả, là cái náo nức trong tâm hồn tác giả. Tiếng
lòng của tác giả như reo vui trước tinh thần lao động khẩn trương của con người.
Mùa xuân đất nước được làm lên từ cái hối hả ấy. Sức sống của đất nước, của dân
tộc, cũng được tạo nên từ sự hối hả, náo nức của người cầm súng, người ra đồng.