Cảm
xúc trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời trong bài thơ Sang thu, tác giả Hữu
Thỉnh đã viết những câu thơ thật đẹp:
“...Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã”
Câu 1:
Giải nghĩa từ “dềnh dàng” và cho biết
từ đó thuộc loại từ nào?
Câu 2:
Em hãy ghi lại một cặp từ trái nghĩa trong hai câu thơ trên và phân tích tác dụng
của cặp từ trái nghĩa đó trong việc biểu đạt nội dung?
Câu 3:
Cũng trong bài thơ trên, nhà thơ Hữu Thỉnh đã thể hiện những suy ngẫm về con
người và cuộc đời thật sâu sắc. Em hãy phân tích khổ thơ cuối để làm rõ điều đó
bằng một đoạn văn theo phương pháp lập luận diễn dịch khoảng 12-15 câu trong đoạn
có sử dụng thành phần biệt lập phụ chú và phép nối liên kết câu (Gạch chân và
chú thích).
Câu 4:
Những hình ảnh thiên nhiên như dòng sông, đàn chim luôn là sự lựa chọn của các
thi nhân để gửi gắm cảm xúc. Hãy chép lại khổ thơ có hình ảnh dòng sông và đàn
chim mà em đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 9 và cho biết rõ tên tác giả,
tác phẩm.
Gợi ý
Câu 1: Giải nghĩa từ “dềnh dàng” và cho biết từ loại:
-
Giải nghĩa từ: “dềnh dàng”, nhẹ trôi
như cố tình làm chậm chạp thiếu khẩn trương, để mất nhiều thì giờ...
-
Từ loại: Động từ (chỉ trạng thái)
Câu 2: Cặp từ trái nghĩa trong hai câu
thơ trên và phân tích tác dụng của cặp từ trái nghĩa đó trong việc biểu đạt nội
dung:
-
Cặp từ trái nghĩa: dềnh dàng - vội vã.
-
Tác dụng:
+
Với việc sử dụng cặp từ trái nghĩa - phép đối: Dềnh dàng, vội vã. Câu thơ đã
cho ta thấy sự vận động trái chiều nhau của dòng sông và những cánh chim.
+
Dòng sông thu trôi lững lờ, nhẹ nhàng, êm ả. Còn những cánh chim thi ngược lại,
chúng đang hối hả bay về phương Nam tránh rét.
Câu 3: Em hãy phân tích khổ thơ cuối để
làm rõ suy ngẫm về con người và cuộc đời thật sâu sắc của tác giả:
-
Nếu ở khổ đầu tác giả diễn tả những tín hiệu bắt đầu vào mùa thu thì khổ hai Hữu
Thỉnh đã tả những hình ảnh sắp lập thu một cách rõ rệt, sắc nét hơn. Hơn nữa
ông còn thêm vào khổ cuối chiều sâu của sự đối sánh và chiêm nghiệm.
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
-
Ở khổ này, tác giả chú ý tới yếu tố thời tiết nhiều hơn như: nắng, mưa, sấm...
Nhà thơ mô tả “vẫn còn bao nhiêu nắng” để gợi cho người đọc về cái nắng cuối hạ
đầu thu vẫn còn ấm, sáng, nồng nàn nhưng đã dần nhạt màu, không gắt như giữa
mùa ve râm ran. Có lẽ vì làn “sương chùng chình” qua ngõ làm dịu lại cái nắng hạ
và cơn gió heo may làm bớt đi sự chói chang của màu nắng. Từng cơn mưa ào ạt chợt
đến chợt đi rồi dần vơi. Và những cơn mưa dông kèm theo sấm chớp cũng vãn dần.
Những biến chuyển như “vẫn còn”, “đã vơi”, cũng bớt dường như là chuyển động rất
nhẹ nhàng, tinh vi của tự nhiên nhưng cũng khó lọt qua con mắt quan sát tinh tế
và đầy những xúc cảm dâng trào làm cho mỗi câu chữ, hình ảnh phập phồng sự sống
đang chuyển động xoay vần.
-
Hay nhất là hai câu cuối với hình ảnh đặc sắc mang tầng nghĩa ẩn lồng trong tầng
nghĩa thực (hình ảnh ẩn dụ). Bằng những hiện tượng thiên nhiên (dường như rất tự
nhiên) sấm bớt bất ngờ nên cây không còn giật mình run rẩy cũng chính là để nói
đến con người từng trải sẽ vững vàng hơn trước những thử thách của cuộc đời.
Nói tóm lại, đất trời sang thu khiến lòng người cũng bâng khuâng, xúc cảm, gợi
bao suy nghĩ về đời người lúc sang thu.
Câu
4: Chép khổ thơ có hình ảnh dòng sông và đàn chim mà em đã học trong chương
trình Ngữ văn lớp 9 và cho biết tác giả, tác phẩm:
Bài
thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải:
Mọc
giữa dòng sông xanh
Một
bông hoa tím biếc
Ơi
con chim chiền chiện
Hót
chi mà vang trời
Từng
giọt long lanh rơi
Tôi
đưa tay tôi hứng.